سالیان متمادی است که 27 سپتامبر مصادف با 6 مهرماه به عنوان روز جهانی گردشگری شناخته می‌شود. هر ساله سازمان جهانی گردشگری بر مبنای شرایط حاکم بر جهان و مقضیات و اولویت‌های مورد تأکید، موضوعی را به عنوان شعار یا تم سال برای روز جهانی گردشگری اعلام می نماید.
شعار روز جهانی گردشگری امسال (2024) با عنوان "گردشگری و صلح" نیز با توجه به اوضاع کنونی حاکم بر جهان و نیز واکنش‌های جهانی به درگیری‌ها در مناطق مختلفی از دنیا، ارائه گردیده است. هر چند که مفهوم صلح تا حد زیادی پیچیده و مبهم هست و ابعاد گسترده ای را در بر می‌گیرد. بر همین اساس است که انواعی از صلح همچون صلح مثبت و صلح منفی نیز در مفاهیم مرتبط با آن وجود دارد. با این حال باید اذعان داشت که صلح، تداعی گر ساده ترین و محبوب ترین رؤیای بشریت است و کمتر انسانی است که در فطرت خود تمایل عمیقی به صلح نداشته باشد.
اما رابطه میان گردشگری و صلح چیست؟ و گردشگری چگونه می تواند به صلح منتهی شود؟ در جواب اگر صلح را به ساده ترین تعریف آن یعنی سازش و آشتی کردن در نظر بگیریم، با مفاهیم عمیقی چون احترام متقابل، عدالت، امنیت جهانی، پایداری محیط زیست، یکپارچگی و هماهنگی، ارتقا منزلت هر فرد و رفاه اجتماعی گره می خورد. تاریخ و تجربه زیسته نشان می دهد که پس از جنگ و خصومت، اولین قدم برای شروع رابطه میان ملت‌ها و صلح، گردشگری است. هنگامی که صلح برقرار باشد و خصومت در میان نباشد، رفت و آمد و سفرها نیز افزایش می یابند. همانگونه که پس از جنگ جهانی دوم، صلح حاکم شده به گردشگری منتهی شد و گردشگری هم به ثبات پس از جنگ کمک شایانی نمود.
در مقابل تأثیر صلح بر گردشگری، می توان به نقش گردشگری بر صلح از سه بعد سیاسی، اجتماعی و اقتصای نیز اشاره نمود. بی تردید گردشگری دارای ظرفیت گسترده ای در تأثیرگذاری روابط صلح آمیز بین المللی است. همچنین گردشگری ابزاری قوی برای ارتقا دیپلماسی عمومی و توسعه بین الملل و پاسخ قدرتمندی برای چالش‌های جهانی است و به عنوان نیرویی قدرتمند در جهت کاهش تنش‌ها و سوءتفاهمات فرهنگی و سیاسی به حساب می آید.
گردشگران تجربیات و دانش نو را از تعامل با دیگر فرهنگ ها، مناطق و کشورها کسب می کنند، اهمیت نگهداری از محیط را درک می نمایند و مناسباتشان با یکدیگر را بهبود می بخشند. توانایی گردشگری برای تقویت امید و درک میان فرهنگی از فرهنگ‌های نا آشنا و ایجاد حس تعامل، سازگاری و پذیرش فرهنگ‌ها و بینش‌های دیگران و نیز ایجادمحرک‌های اقتصادی و توسعه ناشی از سرمایه‌گذاری و هزینه‌های گردشگری تأثیر گسترده ای بر ایجاد نگرش‌های مثبت، درک متقابل و به دور از ناسازگاری در میان مردم مبدا و مقصد گردشگری دارد.
در این میان سعدی شیرازی با زیباترین بیان به گردشگری و صلح اشاره دارد که «فواید سفر بسیار است: طراوت دل، لذت دیدن مکان‌ها و شهرهای جدید، دیدار دوستان و آموختن آداب والا». در عین حال باید به این نکته ظریف توجه داشت که گردشگری نمی‌تواند دلیل قطعی و اصلی صلح باشد اما قطعا به عنوان تسهیل گر و رونق دهنده صلح عمل خواهد نمود. از آنجا که گردشگری از شبکه ای چند لایه از متولیان، نهادها، بخش‌های خصوصی، کسب و کارها و افراد فعال در صنعت تشکیل یافته و به عنوان نیرویی کنشگر در موضوعات اجتماعی محسوب می‌شود، ضرورت وجود نگرش‌های صحیح در این صنعت بر اساس اخلاق گردشگری انکار ناپذیر خواهد بود.
در این میان می توان به نقش حساس راهنمایان گردشگری اشاره کرد که به بهترین شیوه می توانند به تسهیل گری در سفر و ایجاد تعامل و درک متقابل و ارتقا زمینه‌های صلح کمک نمایند.
به شکل کلی باید گفت که یکی از درمان‌های بسیاری از پیش داوری ها، افکار و نگرش‌های کلیشه ای، تنگ نظری‌های فرهنگی و اجتماعی و گسترش صلح، سفر است. به این ترتیب گردشگری علاوه بر آنکه از صلح بهره می برد، خود نیز نیرویی حیاتی برای گسترش صلح در میان ملت‌ها به حساب می آید و این رابطه متقابل میان صلح و گردشگری است. آشنایی و بازدید از شهرها، کشورها و فرهنگ‌های مختلف به عنوان تمرینی برای گسترش ذهن محسوب می‌شود که ظرفیت افزایش درک بین‌فرهنگی و افزایش مثبت صلح را از طریق دیپلماسی دارد که در آن روابط بین‌دولتی با تردد‌ها و سفرهای متمرکز بر مردم کامل می گردد.
با امید به آنکه با برنامه‌ریزی صحیح و حرکت در مسیر درست، بتوانیم از گردشگری به عنوان دستمایه ای برای معرفی تمدن و فرهنگ والای صلح جوی ایران زمین و گسترش فرهنگی و اجتماعی بهره ببریم.